25 nhân vật lịch sử Nhật Bản, gồm 25 bài viết về các nhân vật làm nên lịch sử Nhật Bản từ cổ chí kim trên nhiều các lĩnh vực khác nhau: chính trị, khoa học, nghệ thuật, giáo dụ Những nhân vật được tác giả tuyển chọn dù là thiên tài quân sự, chính trị gia xuất sắc hay bậc thầy trà đạo hoặc người họa sĩ cô đơn đều là những nhân vật trở thành biểu tượng của Nhật Bản.
1. Nhân vật lịch sử 2. Nhật Bản
Cuốn sách phân tích những nghiên cứu điển hình khác nhau về tăng trưởng do đổi mới sáng tạo, đặc biệt là các ví dụ từ Thung lũng Silicon - từ Internet đến các công nghệ đằng sau iPhone - Mô tả các tình huống ngược lại như khu vực tư nhân sẽ thật can đảm để đầu tư sau khi nhà nước kinh doanh các khoản đầu tư rủi ro cao. Đưa ra lập luận rằng trong lịch sử của chủ nghĩa tư bản hiện đại - và ngày nay trong những gì có thể sớm trở thành cuộc cách mạng 'xanh' - nhà nước không chỉ khắc phục những thất bại của thị trường mà còn định hình và tạo ra thị trường, tích cực đầu tư vào các công nghệ và lĩnh vực mới mà các nhà đầu tư tư nhân phải can đảm mới có thể tiến vào.
1. Nhà nước khởi tạo 2. Vai trò của nhà nước 3. Khu vực tư nhân
Trình bày một số vấn đề lý luận về hệ thống chính trị cấp cơ sở và những yêu cầu đặt ra cần tiếp tục xây dựng hệ thống chính trị cấp cơ sở trong bối cảnh hiện nay; thực trạng xây dựng hệ thống chính trị cấp cơ sở tại tỉnh Đắk Lắk; giải pháp và kiến nghị xây dựng hệ thống chính trị
1. Xây dựng 2. Hệ thống chính trị 3. Cấp cơ sở 4. Tỉnh Đắk Lắk 5. Sách chuyên khảo
1. Triết lý 2. Chính sách giáo dục
Vũ Quang Hiền
Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc mang tính khoa học và cách mạng
sâu sắc. Đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến nội dung tư tưởng Hồ Chí
Minh về vấn đề dân tộc, nhấn mạnh sự kết hợp vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp,
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế,
đấu tranh cho độc lập của dân tộc mình, đồng thời tôn trọng độc lập của các dân
tộc khác. Nhưng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc có những nội dung
cần được nhấn mạnh hơn, nhất là thực chất của vấn đề dân tộc ở thuộc địa, quyền
dân tộc tự quyết, đặc biệt là mối quan hệ không thể tách rời giữa độc lập dân
tộc và thống nhất đất nước.
1. Thực chất của vấn đề dân tộc thuộc địa là vấn đề độc lập dân tộc, xoá
bỏ ách thống trị của chủ nghĩa thực dân
Khi chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc, các cường quốc tư bản
phương Tây ra sức tiến hành chiến tranh xâm lược thuộc địa, thiết lập ách thống
trị của chủ nghĩa thực dân với những chính sách tàn bạo.
Trước khi chủ nghĩa tư bản phương Tây đưa đại bác đến gõ cửa các quốc
gia phương Đông, thì những quốc gia này vẫn còn đang chìm nặng trong bóng tối
của chế độ phong kiến ở giai đoạn suy vong, với cấu trúc xã hội gồm hai giai
cấp: địa chủ phong kiến và nông dân. Dưới tác động của những chương trình khai
thác thuộc địa, các giai cấp này ở Việt Nam ít nhiều có sự biến đổi, những giai
cấp mới lần lượt ra đời: công nhân, tư sản, tiểu tư sản. Tất cả các giai cấp đó
đều nằm dưới ách thống trị của chủ nghĩa tư bản thực dân.
Từ thuở thiếu thời, trước khi ra
đi tìm đường cứu nước, Nguyễn Tất Thành đã thấy được sự đối kháng giữa dân tộc
Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược qua các phong trào yêu nước của ông cha và
sớm hình thành chí hướng cứu nước. Những năm 20 của thế kỷ XX, Nguyễn Ái Quốc
đã nhận thấy sự áp bức, bóc lột của chủ nghĩa đế quốc đối với các dân tộc thuộc
địa càng nặng nề, thì phản ứng của dân tộc bị áp bức càng quyết liệt. Không chỉ
quần chúng lao động (công nhân và nông dân), mà cả các giai cấp và tầng lớp
trên trong xã hội (tiểu tư sản, tư sản và địa chủ) đều phải chịu nỗi nhục của
người dân mất nước, của một dân tộc mất độc lập tự do. Ngay giai cấp tư sản
Việt Nam cũng khác với giai cấp tư sản phương Tây, mặc dù vẫn là giai cấp bóc
lột nhưng không phải là giai cấp thống trị. Họ không phải là đối tượng cách
mạng, mà trái lại, có thể trở thành lực lượng của cách mạng giải phóng dân tộc[1].
Cuộc cách mạng ở thuộc địa là một cuộc đấu tranh dân tộc hay đấu tranh
giai cấp? Đâu là “cái cốt” của cuộc cách mạng ở thuộc địa? Trong phong trào
cộng sản và công nhân quốc tế, đã từng có luận điểm cho rằng: “thực chất của
vấn đề dân tộc thuộc địa là vấn đề nông dân”, mà nông dân thì gắn với ruộng
đất, vì thế phải nhấn mạnh cách mạng ruộng đất và cuộc đấu tranh giai cấp ở
thuộc địa. Với Hồ Chí Minh thì không phải như vậy. Người nhận thấy, yêu cầu bức
thiết nhất, trước nhất của xã hội thuộc địa là phải tiến hành cuộc đấu tranh
giành độc lập dân tộc chứ chưa phải là đấu tranh giai cấp như trong các xã hội
tư bản chủ nghĩa phương Tây. Đối tượng của cách mạng thuộc địa là chủ nghĩa
thực dân, chứ không phải là chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế quốc nói chung. Tuy
hoạt động tích cực trong Đảng Cộng sản Pháp và Quốc tế Cộng sản, nhưng quan
điểm của Nguyễn Ái Quốc có nhiều điểm không trùng hợp với quan điểm của Trung
ương Đảng Cộng sản Pháp và Quốc tế Cộng sản, trong đó có vấn đề dân tộc ở thuộc
địa. Người phê phán sự không quan tâm đến cách mạng thuộc địa của một số Đảng
Cộng sản trên thế giới[2]. Người chỉ rõ thực chất của vấn đề dân tộc ở thuộc
địa là vấn đề đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập dân tộc.
Trong nhiều tác phẩm như Tâm địa thực dân, Bình đẳng, Vực thẳm
thuộc địa, Công cuộc khai hóa giết người..., Hồ Chí Minh tập trung tố cáo
chủ nghĩa thực dân, vạch trần cái gọi là “khai hóa văn minh” của chúng. Người
viết: “Để che đậy sự xấu xa của chế độ bóc lột giết người, chủ nghĩa tư bản
thực dân luôn luôn điểm trang cho cái huy chương mục nát của nó bằng những châm
ngôn lý tưởng: Bác ái, Bình đẳng, v.v.”. “Nếu lối hành hình theo kiểu Linsơ của
những bọn người Mỹ hèn hạ đối với những người da đen là một hành động vô nhân
đạo, thì tôi không còn biết gọi việc những người Âu nhân danh đi khai hóa mà
giết hàng loạt người dân châu Phi là cái gì nữa”[3]. Trong những bài có tiêu đề Đông Dương và
nhiều bài khác, Người lên án mạnh mẽ chế độ cai trị hà khắc, sự bóc lột tàn bạo
của thực dân Pháp ở Đông Dương trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa,
giáo dục. Người chỉ rõ sự đối kháng giữa các dân tộc bị áp bức với chủ nghĩa đế
quốc thực dân là mâu thuẫn chủ yếu ở thuộc địa, đó là mâu thuẫn không thể điều
hòa được. Sự áp bức, thống trị dân tộc càng nặng nề, thì phản ứng dân tộc sẽ
càng quyết liệt về tính chất, đa dạng về nội dung và phong phú về hình thức.
Nghiên cứu tình hình Đông Dương, Hồ Chí Minh nhận thấy: “Đằng sau sự phục tùng
tiêu cực, người Đông Dương giấu một cái gì đang sôi sục, đang gào thét và sẽ
bùng nổ một cách ghê gớm, khi thời cơ đến”[4]. Trong tác phẩm Bản án chế độ thực dân
Pháp, Nguyễn Ái Quốc lên án mạnh mẽ tội ác của chủ nghĩa thực dân đã tước
bỏ tất cả quyền con người và quyền dân tộc ở các thuộc địa.
Nếu như C. Mác bàn nhiều về cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản, V. I.
Lênin bàn nhiều về cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, thì Hồ Chí Minh tập
trung bàn về cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân. C. Mác và V. I. Lênin bàn
nhiều về đấu tranh giai cấp ở các nước tư bản chủ nghĩa, Hồ Chí Minh bàn nhiều
về đấu tranh giải phóng dân tộc ở thuộc địa. Trong nhiều tác phẩm, nhất là tác
phẩm Đường kách mệnh, Người phân biệt ba loại cách mạng: cách mạng
vô sản, cách mạng tư sản và cách mạng giải phóng dân tộc, xác định tính chất và
nhiệm vụ của cách mạng thuộc địa là giải phóng dân tộc.
(LĐXH) - Bình đẳng giới
là vấn đề luôn được Đảng và Nhà nước dành sự ưu tiên đặc biệt. Những nỗ lực
trong việc thực hiện bình đẳng giới của Việt Nam đã mang lại nhiều thành tựu to
lớn được cộng đồng quốc tế ghi nhận, đánh giá cao. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả
đạt được vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần sự vào cuộc của chính quyền, sự
tham gia của toàn dân để khắc phục.
1. Bình đẳng giới, vấn đề được Đảng và Nhà nước quan
tâm đặc biệt
Bình đẳng giới là một trong những quyền và nghĩa
vụ cơ bản của công dân Việt Nam được quy định cụ thể trong các văn bản quy phạm
pháp luật và trong các Công ước Quốc tế mà Việt Nam đã tham gia ký kết.
Theo Khoản 3, Điều 5 Luật Bình đẳng giới thì: “
Bình đẳng giới là việc nam, nữ có vị trí, vai trò ngang nhau, được tạo điều
kiện và cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng, của
gia đình và thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó.”
Có thể nói, mục tiêu bình đẳng giới hiện là mối
lưu tâm hàng đầu của các quốc gia nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung.
Ngay từ thời điểm năm 1955, Liên hợp quốc đã thống nhất quan điểm và thông qua
Chương trình hành động giới, lồng ghép giới tại Hội nghị quốc tế về phụ nữ, lần
thứ tư tại Bắc Kinh (Trung Quốc); vào năm 1979 tiếp tục thông qua Công ước quốc
tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử đối với phụ nữ và mục tiêu thiên
niên kỷ thứ ba cũng nhằm thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ. Đại
hội đồng Liên hợp quốc cũng đã quyết định đặt ra nhiều ngày lễ quốc tế, nhiều
sự kiện trọng đại vì mục tiêu bình đẳng giới, vì sự tiến bộ của phụ nữ. Điều
này cho thấy sự ưu tiên đặc biệt của cộng đồng quốc tế về vấn đề bình đẳng
giới.
Việt Nam là một trong những quốc gia sớm dành
cho công tác bình đẳng giới những ưu tiên nhất định. Cụ thể, trong Hiến pháp
đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa, Hiến pháp năm 1946, tại Điều 9 đã
đề cập thẳng đến quyền bình đẳng nam nữ: “Đàn bà ngang quyền với đàn ông trên
mọi phương diện”. Và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong di chúc, Người cũng trăn trở về
vai trò và vị trí của người phụ nữ: “Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch
thiết thực để bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày càng có thêm nhiều phụ nữ
phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo. Bản thân phụ nữ phải cố gắng
vươn lên. Đó là cuộc cách mạng đưa đến quyền bình đẳng thực sự cho phụ nữ”. Và
vấn đề này đã được thể chế hóa thành các văn bản Luật như Luật Bình đẳng giới
năm 2006, Luật Phòng chống bạo lực gia đình năm 2007 hay ban hành các chương
trình hành động như: Chương trình hành động quốc gia về bình đẳng giới giai
đoạn 2016 – 2020, Chương trình hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia
đình đến năm 2020... để đảm bảo quyền lợi cho người phụ nữ trên các lĩnh vực
chính trị, kinh tế, lao động, giáo dục, y tế và ngay chính trong gia đình của
họ.
2. Bình đẳng giới ở Việt
Nam, thành tựu và thách thức
2.1. Bức tranh có nhiều
“gam màu” sáng
Để hiện thực hoá chủ trương, đường lối của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiều dự án đã triển khai thiết lập
các mô hình góp phần thúc đẩy thực hiện bình đẳng giới như: phòng chống bạo lực
gia đình tại cộng đồng rất thành công ở Huế, Hải Phòng, Ninh Bình… Điển hình
như ở Đà Nẵng, việc ra đời và duy trì các câu lạc bộ “cha mẹ học sinh phòng,
chống bạo lực gia đình” tại phường Hòa Cường Bắc, quận Hải Châu và “nam giới
tiên phong trong phòng, chống bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em” tại
xã Hòa Phong, Hòa Khương thuộc huyện Hòa Vang đã thu hút được sự tham
gia của đông đảo người dân.Trên cơ sở đó, phải nói rằng không có nhiều quốc
gia mà hoạt động, biện pháp thực hiện bình đẳng giới được đưa thành chương
trình hoạt động cụ thể ở từng tỉnh, thành, địa phương và đạt được nhiều thành
tựu như ở Việt Nam.
Về chính trị, nữ giới Việt Nam có tổ chức chính trị riêng, đó là Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. Và tỷ lệ nữ giới đại diện trong cơ quan lập pháp của Việt Nam luôn thuộc nhóm có thứ hạng cao nhất trong khu vực nói riêng và trên thế giới nói chung và tỷ lệ này ngày càng tăng. Điển hình, quán triệt tinh thần Đại hội XII của Đảng: “Nâng cao trình độ mọi mặt và đời sống vật chất, tinh thần của phụ nữ; thực hiện tốt bình đẳng giới, tạo điều kiện cho phụ nữ phát triển tài năng”[1] thì tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội luôn duy trì ở mức cao và có xu hướng ngày càng tăng lên. Cụ thể: từ 3% ở Quốc hội khóa I tăng lên 24,4% ở khóa VIII (2011 - 2016) và tỷ lệ này là 26,72% với 133 nữ đại biểu Quốc hội trên tổng số 496 đại biểu ở khóa XIV(2016 - 2021). Hay trong bầu cử Đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp ở nhiều địa phương tỷ lệ phụ nữ trúng cử vượt dự kiến như: Đại biểu Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ phụ nữ trúng cử đạt 43%; Đại biểu Hội đồng nhân dân quận Cầu Giấy - thành phố Hà Nội, tỷ lệ phụ nữ trúng cử đạt gần 45%.[2]
Phạm Thị Thanh Bình
Phát triển bền vững là một phương thức phát triển tổng
hợp đa ngành, liên ngành, thành chương trình hành động với nhiều tiêu chí ngày
càng được cụ thể và rõ nét. Phát triển bền vững, mang tính tất yếu và là mục
tiêu cao đẹp của quá trình phát triển.
Phát triển bền vững là mối
quan tâm trên phạm vi toàn cầu. Trong tiến trình phát triển của thế giới, mỗi
khu vực và quốc gia xuất hiện nhiều vấn đề bức xúc mang tính phổ biến. Kinh tế
càng tăng trưởng thì tình trạng khan hiếm các loại nguyên nhiên liệu, năng lượng do sự cạn
kiệt các nguồn tài nguyên không tái tạo được càng tăng thêm, môi trường thiên
nhiên càng bị hủy hoại, cân bằng sinh thái bị phá vỡ, thiên nhiên gây ra những
thiên tai vô cùng thảm khốc.
Đó là sự tăng trưởng kinh
tế không cùng nhịp với tiến bộ và phát triển xã hội. Có tăng trưởng kinh tế
nhưng không có tiến bộ và công bằng xã hội; tăng trưởng kinh tế nhưng văn hóa,
đạo đức bị suy đồi; tăng trưởng kinh tế làm dãn cách hơn sự phân hóa giàu
nghèo, dẫn tới sự bất ổn trong xã hội. Vì vậy, quá trình phát triển cần có sự
điều tiết hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế với bảo đảm an ninh xã hội và bảo vệ
môi trường hay phát triển bền vững đang trở thành yêu cầu bức thiết đối với
toàn thế giới.
Khái niệm phát triển bền vững
Năm 1980, trong bản “Chiến
lược bảo tồn thế giới” do Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên và Tài nguyên
Thiên nhiên (IUCN-International Union for Conservation of Nature and Natural
Resources) đã đưa ra mục tiêu của phát triển bền vững là “đạt được sự phát triển
bền vững bằng cách bảo vệ các tài nguyên sinh vật” và thuật ngữ phát triển bền
vững ở đây được đề cập tới với một nội dung hẹp, nhấn mạnh tính bền vững của sự
phát triển về mặt sinh thái, nhằm kêu gọi việc bảo tồn các tài nguyên sinh vật.
Năm 1987, trong Báo cáo
“Tương lai chung của chúng ta”, Ủy ban Thế giới về Môi trường và Phát triển
(WCED-World Commission on Environment and Development) của Liên hợp quốc, “phát
triển bền vững” được định nghĩa là “Sự phát triển đáp ứng được nhu cầu của hiện
tại mà không làm tổn thương khả năng cho việc đáp ứng nhu cầu của các thế hệ
tương lai”.
Quan niệm này chủ yếu nhấn
mạnh khía cạnh sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo đảm môi trường
sống cho con người trong quá trình phát triển. Phát triển bền vững là một mô
hình chuyển đổi mà nó tối ưu các lợi ích kinh tế và xã hội trong hiện tại nhưng
không hề gây hại cho tiềm năng của những lợi ích tương tự trong tương lai
(Gôdian và Hecdue, 1988, GS. Grima Lino).
Nội hàm về phát triển bền vững được tái khẳng định ở Hội nghị Thượng đỉnh Trái đất về Môi trường và phát triển tổ chức ở Rio de Janeiro (Brazil) năm 1992 và được bổ sung, hoàn chỉnh tại Hội nghị Thượng đỉnh thế giới về Phát triển bền vững tổ chức ở Johannesburg (Cộng hoà Nam Phi) năm 2002: “Phát triển bền vững” là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa 3 mặt của sự phát triển, gồm: phát triển kinh tế (nhất là tăng trưởng kinh tế), phát triển xã hội (nhất là thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội; xoá đói giảm nghèo và giải quyết việc làm) và bảo vệ môi trường (nhất là xử lý, khắc phục ô nhiễm, phục hồi và cải thiện chất lượng môi trường; phòng chống cháy và chặt phá rừng; khai thác hợp lý và sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên).
